Μίλατος

Πεδινός οικισμός (υψόμ. 50 μ., 208 κάτ.) στην πρώην επαρχία Μιραμπέλλου του νομού Λασιθίου. Βρίσκεται ΒΔ προς τα παράλια του κόλπου των Μαλιών. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Νεάπολης. Ιστορία. Η Μ. είναι χτισμένη στην περιοχή της ομώνυμης αρχαίας πόλης. Η αρχαία Μ. ή Μίλητος ήταν αυτόνομη πόλη και ο Όμηρος την αναφέρει μεταξύ των επτά πόλεων, οι οποίες πήραν μέρος στην εκστρατεία της Τροίας μαζί με τους Ιδομενέα και Μηριόνη. Η αυτονομία της αρχαίας πόλης καταλύθηκε πριν από το 220 π.Χ. Η Μίλητος της Μικράς Ασίας ήταν αποικία της Κρητικής. Πρώτος οικιστής της αναφέρεται ο Σαρπηδών, αδελφός του Μίνωα, ή κατ’ άλλους ο όμορφος Κρητικός νέος Μίλητος. Κοντά στη θάλασσα της Μ. βρέθηκαν ερείπια του νεκροταφείου της αρχαίας πόλης. Βρέθηκαν επίσης λείψανα δεξαμενών και δοχεία μυκηναϊκού ρυθμού και σχήματος. Η αρχαία πόλη φαίνεται ότι βρισκόταν στον σημερινό λόφο Καστέλλο. Στα ΒΑ του σημερινού χωριού, πάνω σε μια ορεινή ράχη, βρίσκεται το ιστορικό σπήλαιο της M., στο οποίο τον Φεβρουάριο του 1823 ο Χασάν πασάς πολιόρκησε πάνω από 2.000 άντρες και γυναίκες της Κρήτης. Εξαιτίας της πείνας, οι πολιορκημένοι αναγκάστηκαν να παραδοθούν. Οι μεν άντρες και οι ηλικιωμένες γυναίκες θανατώθηκαν, οι δε νέοι, νέες και τα παιδιά πρώτα παραδόθηκαν στις ακολασίες των Τούρκων και στη συνέχεια πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Αιγύπτου και της Ασίας.